Een koopverslaving is een psychische aandoening waarbij je de controle over je winkel- en koopgedrag kwijt bent geraakt en obsessief bezig bent met shoppen. Mensen met een koopverslaving proberen hun emoties te beïnvloeden of een gevoel van controle te vinden door het kopen van spullen. Deze aandoening wordt ook wel oniomanie genoemd, maar je hoort ook vaak termen zoals shopaholic, shopverslaving en koopzucht. De daadwerkelijke oorzaak van een koopverslaving is vaak een traumatische ervaring in het verleden.
Typen koopverslavingen
Er zijn verschillende typen koopverslavingen:
De emotioneel-reactieve koper: Deze persoon koopt dwangmatig spullen om emotionele pijn of leegte te compenseren. Winkelen dient als troost en afleiding.
De fanatieke koper: Deze persoon wil altijd de perfecte aankoop doen, zelfs als die aankoop eigenlijk niet nodig is.
De verzamelaar: Deze persoon wil graag zoveel mogelijk spullen binnen een specifieke categorie hebben.
De koopjesjager: Deze persoon jaagt op koopjes en kan spullen “voor die prijs toch niet laten liggen?”
Of iemand verslaafd is aan shoppen, hangt vooral af van de beleving en het gebrek aan controle over het koopgedrag. Niet iedereen die veel koopt, is direct verslaafd. Als je dwangmatig en obsessief bezig bent met spullen kopen, de beleving van winkelen gebruikt om te ontsnappen aan je dagelijkse leven en/of problemen, en daarbij de controle over je gedrag hebt verloren, dan spreken we van een koopverslaving.
Aanmaak van dopamine
Onze hersenen produceren tijdens het kopen van spullen allerlei chemische stofjes die ons prettig laten voelen. Genot en euforie zorgen ervoor dat we tijdelijk opgaan in het moment en even ontsnappen uit de realiteit. Je zou winkelen daarom kunnen zien als een maatschappelijke drug; één waar je ook verslaafd aan kunt raken.
De drang om steeds maar weer spullen te kopen, wordt veroorzaakt door de aanmaak van dopamine in onze hersenen. Dopamine staat ook wel bekend als het gelukshormoon: het veroorzaakt gevoelens van genot en euforie. Een aankoop doen zorgt voor extra productie van deze stof.
Gevolgen van een koopverslaving
De gevolgen van een koopverslaving zijn uiteenlopend. Een koopverslaving kan ernstige gevolgen hebben voor zowel de persoon zelf als hun omgeving. Hier zijn enkele mogelijke gevolgen:
1. Financiële problemen: Mensen met een koopverslaving geven vaak meer geld uit dan ze zich kunnen veroorloven. Dit kan leiden tot schulden, faillissementen en financiële stress.
2. Relatieproblemen: De obsessie met winkelen kan leiden tot conflicten binnen relaties. Partners kunnen zich machteloos voelen of gefrustreerd raken door het gedrag van de verslaafde.
3. Sociale isolatie: Een koopverslaving kan ervoor zorgen dat iemand zich terugtrekt uit sociale activiteiten en relaties. Ze besteden liever tijd aan winkelen dan aan interactie met anderen.
4. Verlies van tijd en productiviteit: Mensen met een koopverslaving besteden uren aan het zoeken naar koopjes, online winkelen en in winkels rondlopen. Dit kan ten koste gaan van werk, studie en andere belangrijke activiteiten.
5. Psychische gezondheidsproblemen: Koopverslaving kan samengaan met andere psychische aandoeningen, zoals depressie, angst en obsessieve-compulsieve stoornis. Het kopen van spullen kan dienen als een manier om emotionele pijn te verzachten.
6. Fysieke gevolgen: Hoewel minder vaak voorkomend, kan overmatig winkelen leiden tot fysieke uitputting, slaapgebrek en gezondheidsproblemen als gevolg van stress.
7. Verlies van zelfrespect: Mensen met een koopverslaving voelen zich vaak schuldig en beschaamd over hun gedrag. Dit kan leiden tot een negatief zelfbeeld en verlies van zelfrespect.
Het is belangrijk om hulp te zoeken als je denkt dat je een koopverslaving hebt. Therapie, counseling en ondersteuningsgroepen kunnen helpen bij het aanpakken van de onderliggende oorzaken en het ontwikkelen van gezondere copingmechanismen.
