Is verslaving een ziekte? Er bestaan nog veel misverstanden en verkeerde associaties over verslavingen. Bijvoorbeeld dat je maar opnieuw naar de drugs blijft grijpen, omdat jij je ‘gewoon niet in kan houden’. Was het maar zo makkelijk als een kwestie van (gebrek aan) wilskracht. Uit wetenschappelijk onderzoek blijkt dat verslaving de hersenen zo aantast dat het met recht een (chronische) ziekte te noemen is waarvan je moet herstellen en waar je mee om moet leren gaan. Hieronder leg ik uit hoe dat zit.
Waarom is verslaving een ziekte te noemen?
Om het antwoord op de vraag ‘is verslaving een ziekte’ te kunnen formuleren is het eerst goed om te kijken naar wat er in het lichaam – en dan met name in de hersenen – gebeurt zodra je verslavende middelen gebruikt. Uit wetenschappelijk onderzoek blijkt dat verslaving ervoor zorgt dat bepaalde gebieden in de hersenen worden veranderd. Zo verstoort het delen die verantwoordelijk zijn voor beloning, geheugen, leren, oordeel en motivatie. Bovendien reageren de hersenen bij mensen met een vergroot risico op een verslaving anders op bepaalde verdovende middelen, dan bij mensen die minder verslavingsgevoelig zijn.
Wat verslavend gedrag met het beloningscentrum in je hersenen doet
Het geheugen en beloningscentrum in je hersenen spelen een belangrijk rol in verslavend gedrag. Het beloningscentrum in de hersenen wordt geactiveerd wanneer we iets doen wat ons plezier brengt. Denk aan een etentje met je vrienden, sporten, taart eten of… alcohol of drugs gebruiken. Op dat moment wordt er een chemische stof aangemaakt: dopamine. Dopamine zorgt voor een gevoel van plezier en beloning. Jij voelt je op dat moment op en top. Je wil daardoor meer en meer van wat dit gevoel veroorzaakt. Het is immers erg fijn om dit te ervaren en je zo goed te voelen!
Verslaving is een ziekte: daardoor wil jij steeds meer gebruiken
Deze hunkering naar meer leert je aan het gedrag te herhalen wat keer op keer voor een nieuw shot dopamine zorgt. Op het moment dat je gebruikt, voed je die vraag. Door hieraan toe te geven en dit te herhalen, creëer je langzaamaan een gewoonte. Deze kan gevoed worden door bepaalde triggers, zoals de geur van een verse koeken bij de bakker in het winkelcentrum, stapavonden met vrienden of zin krijgen in middelen als je langs die plek rijdt waar je het altijd doet. Triggers kunnen ervoor zorgen dat je meer en meer wilt en gaat gebruiken. De keerzijde is dat je lichaam als je blijft gebruiken steeds minder dopamine aan zal maken. De kick gaat van dingen die je eerst plezier gaven af. Je hebt steeds meer van het middel nodig om hetzelfde effect te bereiken en om je uiteindelijk nog normaal te voelen.
Waarom is wilskracht niet genoeg?
Om een verslaving te doorbreken is het belangrijk om te snappen wat een verslaving is, wat het met je doet en waarom een verslaving een ziekte is. Verslaving zorgt ervoor dat je hersenen anders gaan werken. Het beloningscentrum van de hersenen moet eigenlijk weer een soort van opnieuw geprogrammeerd worden. Je moet afkicken van dopamine en op een gezonde manier leren omgaan met deze stof, triggers en oude patronen. Wanneer je stopt met drugs of alcohol kunnen deze veranderingen in de hersenen nog lang actief blijven. Inmijn ondersteuning van verslaving kijk ik verder dan afkicken van dopamine en drugs alleenIk zoom in op onderliggende issues en leer je omgaan met deze ziekte.
Verslaving ziekte: de rol van genetische factoren
Wist je dat genetische risicofactoren ongeveer de helft van de kans beslaan of een persoon jong of oud een verslaving ontwikkelt? Een verslaving ziekte kan door heel wat verschillende factoren ontstaan, waarvan de helft toe te schrijven lijkt aan genetische factoren. Andere factoren die van invloed hebben op het ontwikkelen van om verslavend gedrag kan je vinden bij bijvoorbeeld de omgeving, sociale omgang en onderliggende ziektes. Kinderen van verslaafde ouders hebben tot wel dertien keer zoveel risico om een verslaving of psychische problemen te ontwikkelen. Dit komt onder andere voort uit genetische factoren, zoals stress van de omgang met een ouder die verslavings- of psychische problemen heeft en de omgeving waarin hij of zij zich bevindt.
Hulp bij verslaving
Heb jij een verslaving of ken je iemand in je omgeving die hulp kan gebruiken? Een verslaving is een ziekte, maar geen excuus om er niets actief iets aan te doen. Neem de verantwoordelijkheid voor herstel en vraag vandaag nog om professionele hulp. En/of praat met een ervaringsdeskundige zoals ik. Deze weet als geen ander hoe een verslaving werkt en hoe je ermee om kunt leren gaan.
